Câu Chuyện Dưới Cờ ngày 27/12/2009

Thưa Anh Chị Em Huynh trưởng,

Lại một năm mới _ 2010 _ sắp đến, theo qui luật tuần hoàn của vũ trụ và cứ mỗi lần xuân đến chúng ta lại nghe:

Tâm xuân, vũ trụ xuân
Tâm bình, thế giới bình


Có một lần, đức Phật được hỏi “sự an vui thật sự là gì?” Ngài trả lời: Sự an vui cao đẹp nhất là giữ được sự bình tâm khi gặp những nghịch cảnh, những thăng trầm của cuộc đời. Thật vậy, tất cả chúng ta đều có thể phải gặp hay đối diện với những hoàn cảnh dễ chịu hay đau khổ, thành công hay thất bại, được hay mất, tiếng tốt hay tiếng xấu v..v.. Không ai sống trên đời này mà không gặp những “ngọn gió” này. Nếu chúng ta có thể mỉm cười vô tư trước những ngọn gió ấy, một nụ cười chân thật phát xuất từ trái tim (Tâm) nghĩa là sự bình tâm từ tận đáy lòng, thì ta sẽ có an lạc thật sự. Đó là điều mà chúng ta thường được nghe từ các thiền sư:

Đối cảnh tâm không mạc vấn thiền
(nếu đối với cảnh mà tâm không phản ứng, thì khỏi hỏi về thiền nữa!)

Tuy nhiên, thông thường thì sự bình tâm chỉ có ở bên ngoài, vì thế nó không giúp gì được trong cuộc sống hằng ngày. Thật vậy, khi gặp một sự việc gì, chúng ta có thói quen phản ứng hoặc là ham muốn, hoặc là chán ghét, cái đó gọi là nghiệp (samkhara) ; nghiệp càng nhiều thì ta càng ít được an lạc (thi sĩ Nguyễn Du cũng nói):

Đã mang lấy nghiệp vào thân
Cũng đừng trách lẫn trời gần trời xa

Nghĩa là hạnh phúc an lạc, hay đau khổ phiền não là do những phản ứng của chúng ta nhiều hay ít, mạnh hay yếu. Thói quen cố hữu của tâm là phản ứng và gia tăng những phản ứng. Khi gặp một việc bất như ý thì tâm sinh ra 1 samkhara chán ghét ; khi samkhara nảy sinh trong Tâm thì trong Thân cũng có một cảm giác khó chịu xảy ra rồi do thói quen phản ứng, ta lại khởi lên một samkhara chán ghét cái cảm giác khó chịu mới xảy ra đó … cứ như thế, quá trình tăng trưởng của nghiệp bắt đầu. Chúng ta thấy rằng nguyên nhân bên ngoài gây ra sự nóng giận, bất mãn, khó chịu v.v.. là phụ ; sự phản ứng thật ra là phản ứng đối với những cảm giác bên trong thân và Tâm ta … Nếu ta không phản ứng lại các cảm giác mà trái lại, mĩm cười vì hiểu biết được tính vô thường của những cảm giác, thì lúc đó ta không tạo ra samkhara mới, và samkhara đã sinh ra sẽ yếu đi và không tăng trưởng nữa ; giây phút kế tiếp, một samkhara đồng loại ở sâu trong nội tâm sẽ nổi lên trong Tâm, nếu ta cũng giữ được sự bình tâm, không phản ứng thì nó sẽ lặn mất: quá trình diệt trừ các samkhara bắt đầu ...

Thưa Anh Chị Em,

Các quá trình sinh diệt, nhân quả mà chúng ta vừa quan sát trong thân tâm chúng ta cũng đã xảy ra trong vũ trụ từ ngàn xưa. Thật vậy, hãy xem cây bồ đề kia, từ một hạt giống nhỏ bé được mọc thành một cây to lớn, rồi sinh ra không biết bao nhiêu cành lá, hạt … hạt bồ đề rơi xuống đất, sẽ mọc lên nhiều cây bồ đề nữa, có những đặc tính giống như cây mẹ … thậm chí khi cây mẹ đã chết, không còn nữa thì quá trình sinh sôi nẩy nở vẫn được tiếp tục đến vô cùng, vô tận.

Bây giờ, chúng ta thử quán chiếu rộng ra 1 chút: tập thể chúng ta xem như đồng một Tâm: gặp những sự việc gì xảy đến, chúng ta giữ Tâm bình, đừng phản ứng... Chúng ta hãy quan sát mà không phản ứng (nghĩa là đừng khởi tâm ham muốn hay chán ghét) và với tâm quân bình này, chúng ta sẽ biết cách hành động chính chắn và nhiều hiệu quả nhất.

Có người đặt vấn đề: nhiều khi trong đời cần phải có những hành động mạnh để giúp đỡ những người sai quấy, vì có nhiều người không hiểu được những nụ cười, những lời nói lịch sự, thế thì làm sao? _ Xin thưa, trước khi có hành động mạnh, chúng ta phải xét xem Tâm mình có được bình tĩnh không? và chúng ta có lòng từ bi (tình thương) và sự bao dung dành cho họ không? nếu có thì hành động mạnh sẽ rất hữu ích, nếu không, hãy giữ thái độ bàng quan vì sẽ chẳng giúp ích cho ai được cả !

Nói tóm lại, chúng ta phải luôn tỉnh thức, kiểm điểm Tâm mình trước khi hành động, nếu tâm chứa đầy phiền não thì không thể giúp ích được ai.

Kính chào Tinh Tấn,
BBT